Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması

Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması  (YEKDEM) Nedir?

2011 yılında Türkiye’nin ulusal enerji politikası kapsamında, 5346 sayılı “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun (YEK Kanunu)” ile kurulan YEKDEM ile hükümet, enerji yatırımcıları için yenilenebilir enerji kaynaklarını daha cazip hale getirmeyi ve böylelikle çevreyi daha az kirleten ve daha az maliyetli bir enerji üretimi gerçekleştirmeyi hedeflemektedir.

İlgili kanuna dayanılarak çıkarılan “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmelik” ile YEKDEM’in kuruluşu ve işleyişini düzenlemek amacıyla kamu tüzel kişilerinin görev ve yetkileri ile ilgili gerçek ve tüzel kişilerin hak ve sorumluluklarına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.

Yönetmeliğin 3.maddesinin (s) bendinde YEKDEM, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim faaliyeti gösteren üretim lisansı sahibi tüzel kişilerin bizzat ve Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından üretim yapan kişilerin bölgelerinde bulundukları görevli tedarik şirketleri aracılığıyla faydalanabileceği fiyatlar, süreler ve bunlara yapılacak ödemelere ilişkin usul ve esasları içeren destekleme mekanizması şeklinde tarif edilmektedir.

YEKDEM’den YEK Kanunu’nun 3. maddesinin 11. fıkrasında sayılı enerji üretim kaynakları yararlanabilmektedir. Buna göre: “Rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyokütleden elde edilen gaz (çöp gazı dâhil), dalga, akıntı enerjisi ve gel-git ile kanal veya nehir tipi veya rezervuar alanı on beş kilometrekarenin altında olan hidroelektrik üretim tesisi kurulmasına uygun elektrik enerjisi üretim kaynakları” kanun kapsamına girmektedir.

Yenilenebilir Enerji Kaynak Belgesi

Kanuni tanıma göre, yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik enerjisinin iç piyasada ve uluslararası piyasalarda alım satımında kaynak türünün belirlenmesi ve takibi için üretim lisansı sahibi tüzel kişiye EPDK tarafından “Yenilenebilir Enerji Kaynak Belgesi” (YEK Belgesi) adında bir belge verilmektedir.

YEK belgesi şu amaçlar için verilmektedir:

• Lisansı kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynağından üretilebilir elektrik enerjisinin ulusal ve/veya uluslararası piyasalarda satışında kaynak türünün belirlenmesi ve takibi,
• Lisansı kapsamındaki üretim tesisinde bu Yönetmelik kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik enerjisi için YEKDEM kapsamındaki uygulamalardan yararlanılması,
• Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisinde üretilen elektrik enerjisinin emisyon ticareti kapsamındaki piyasalarda satışında kaynak türünün belirlenmesi ve takibi için kullanılması.

 Lisanssız Üretim Tesisleri

Mevzuatımız, gerçek ve tüzel kişilere;

• Tüketicilerin elektrik ihtiyaçlarını tüketim noktasına en yakın kendi üretim tesisinden karşılaması
• Elektrik piyasasında arz güvenliğinin sağlanmasında küçük ölçekli üretim tesislerinin ülke ekonomisine kazandırılması ve
• Küçük ölçekli üretim kaynaklarının etkin kullanımının sağlanması ile elektrik şebekesinde meydana gelen kayıp miktarlarının düşürülmesi

amacıyla lisans alma ve şirket kurma yükümlülüğü olmaksızın, faaliyetlerini yürütme imkanı tanımaktadır.

Bu kapsamdaki Lisanssız Elektrik Yönetmeliği kapsamında faaliyet gösteren lisanssız üretim tesislerinin ürettiği elektrik, görevli tedarik şirketleri tarafından satın alınmaktadır. Belirtmek gerekir ki, görevli tedarik şirketleri lisans süreleri boyunca YEKDEM’in doğal katılımcıları vasfındadırlar.

YEKDEM’den Yararlanma Süresi

Mevzuata uygun şekilde üretim lisansı edinmiş tüzel kişiler, lisansına dercedilen ilk kurulu gücün tamamının işletmeye giriş tarihinden; tamamı işletmeye girmeden YEKDEM’e katılması halinde ise YEKDEM’e ilk katıldığı tarihten itibaren on yıl süreyle YEKDEM’den yararlanabileceklerdir. Yönetmeliğin öngördüğü istisnalar saklıdır (Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmelik, md.8). YEKDEM’in senelik işleyen bir mekanizma olması nedeniyle bir sonraki takvim yılında YEKDEM’den faydalanmak isteyen üretim lisansı sahipleri 31 Ekim tarihine kadar EPDK’ya başvuruda bulunmak zorundadır. Cari yılda YEKDEM’e katılan ancak bir sonraki yıl YEKDEM’e katılmak istemeyen üretim lisansı sahibi tüzel kişilerin bu konuda EPDK’ya bir başvuruda bulunmaları gerekmemektedir.

Yenilenebilir enerji kaynaklarından ürettikleri elektrik enerjisi muafiyetli üretim miktarı kapsamında olan “lisanssız elektrik üretimi yapan tesisler” ise üretim tesislerinin tamamen veya kısmen işletmeye girdiği tarihten itibaren on yıl süreyle, bölgesinde bulundukları görevli tedarik şirketleri aracılığıyla YEKDEM’den yararlanırlar. Bu tesislerin sistemden görevli tedarik şirketleri aracılığıyla faydalanmaları nedeniyle EPDK’ya herhangi bir başvuruda bulunmalarına gerek bulunmamaktadır.